Σύμφωνα με ανασκόπηση 26 μελετών η οποία δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό “Preventive Cardiology” σε άτομα με υπέρταση που έκαναν τάι τσι η συστολική αρτηριακή πίεση (ο πρώτος αριθμός σε μια μέτρηση) μειώθηκε κατά 7-32 μονάδες! Ενώ η διαστολική πίεση (ο δεύτερος αριθμός) μειώθηκε κατά 2-18 μονάδες. Για το ρόλο του τάι τσι  ακολουθεί άρθρο μιας εκ των καλύτερων δασκάλων στην Ελλάδα.

Της Λυδίας Τυλλιανάκη *

Το τάι τσι τσουάν και το τσι κόνγκ είναι δυο πανάρχαιες κινέζικες τέχνες με το τσι κόνγκ να είναι το παλαιότερο.

Το τάι τσι τσουάν είναι και πολεμική τέχνη (ή τέχνη αυτοάμυνας) η οποία στηρίζεται πάνω στις αρχές του γιν και του γιάνγκ. Ανήκει στην οικογένεια των εσωτερικών πολεμικών τεχνών.

Το τσι κόνγκ έχει τις ρίζες του στην Κίνα επίσης, και ως τέχνη ονομάστηκε έτσι γύρω στην δεκαετία του 1950. Πριν από αυτό το όνομα του ήταν κυρίως Daoyin (Ντάο-Γιν, καθοδήγηση της ζωτικής ενέργειας στο ανθρώπινο σώμα μέσω άσκησης) ή ταοϊστικό Nei gung (Νέι κόνγκ = εσωτερική άσκηση).

Έχουν γίνει πολλές μελέτες για την επίδραση αυτών των δυο στον άνθρωπο, στο φυσικό και ψυχοδιανοητικό του σώμα. Και οι δύο τέχνες εκτελούνται συνήθως σε αργό ρυθμό γι αυτό και η επίδραση στον ασκούμενο σαν κύριο αποτέλεσμα έχει την εσωτερική χαλάρωση, αίσθηση ευεξίας, και ηρεμία του νου.

Πώς μπορούν όμως αυτές οι δυο τέχνες να αντιμετωπίσουν την υπέρταση;

Είναι γνωστό ότι   έχουν μεγάλη αποτελεσματικότητα σαν πρόληψη ακόμα και στην θεραπεία κάποιων ασθενειών.

O Lao Tzu, ένας μεγάλος Ταοϊστής φιλόσοφος του 4ου αιώνα π.Χ., συγγραφέας του Τάο τε τσίνγκ, ήταν ο πρωτοπόρος της Ταοϊστικής σχολής που πρότεινε την άσκηση του Τσι Κονγκ. Έλεγε ότι το σώμα πρέπει να γίνει τόσο απαλό και ευλύγιστο όπως αυτό ενός παιδιού και σ’ αυτό βοηθάει το να μπορεί κανείς να καλλιεργήσει το εσωτερικό τσί (1). Μίλαγε για το πρωταρχικό προγονικό τσι που υπάρχει στο κάτω νταντιέν (2) το οποίο πρέπει να αποθηκεύεται και να φυλάσσεται ώστε να κρατήσει αιώνια.
___________________

(1) Τσι σημαίνει η εσωτερική ενέργεια υλική και άυλη που μας κρατάει ζωντανούς

(2) Κάτω νταντιέν είναι η περιοχή στην κοιλιά μας, εσωτερικά λίγο πιο κάτω από τον ομφαλό όπου σύμφωνα με την Κινέζικη Ιατρική συγκεντρώνεται, αποθηκεύεται η ζωτική μας ενέργεια.
____________________

Ο σκοπός του Τσι Κόνγκ και του Τάι τσι τσουάν είναι η εξισορρόπηση του γιν και του γιάνγκ (των δυο αντίθετων δυνάμεων) που υπάρχουν στο σώμα μας και στο σύμπαν. Το σώμα μας είναι ένας μικρόκοσμος του σύμπαντος. Αυτές οι δύο δυνάμεις υπάρχουν και στο σύμπαν π.χ. η νύχτα είναι γιν, η ημέρα γιάνγκ, το αρσενικό είναι γιάνγκ, το θηλυκό είναι γιν, η ζέστη είναι γιάνγκ, το κρύο είναι γιν κτλ.

Όταν είμαστε μικρά παιδιά έχουμε περισσότερη ζωτικότητα και οι ενέργειες μας είναι πιο ισορροπημένες αν ζούμε μια φυσιολογική ζωή. Αργότερα όσο περνάει η ηλικία χάνουμε την ισορροπία μας με αποτέλεσμα τα όργανα μας να υποφέρουν. Και οι δύο αυτές τέχνες έχουν πολύ στενή σχέση με την Κινέζικη Ιατρική.

Η υπέρταση στην Κινέζικη Ιατρική μπορεί να εκφραστεί ως σύμπτωμα τελείως διαφορετικά,  απ’ ότι  στην Δυτική Ιατρική.

Π.χ.: Ένας τρόπος εξήγησης της -απλά αναφέρω έναν τρόπο γιατί η Παραδοσιακή Κινέζικη Ιατρική είναι ολόκληρη επιστήμη-  είναι ότι εξηγείται ως  κατάσταση φωτιάς και ανέμου. Πώς θα το εξηγήσουμε αυτό με πολύ απλά λόγια.

Το κάθε μας όργανο συνδέεται με ένα στοιχείο, η καρδιά έχει το στοιχείο φωτιά. Το κάθε όργανο επηρεάζεται από  κάποιο άλλο όργανο, στην περίπτωση της υπέρτασης μπορεί η διάγνωση ενός Κινέζου θεραπευτή να δει ότι το Ήπαρ (του οποίο το στοιχείο είναι ο άνεμος/ξύλο) έχει επηρεάσει την καρδιά γιατί η ενέργεια του οργάνου βρίσκεται σε κατάσταση υπερβολής (φωτιά του Ήπατος). Η φωτιά αυτή μπορεί να προέρχεται από το υλικό πεδίο (π.χ. κατανάλωση αλκοόλ η κάπνισμα) η από το αιθέριο πεδίο π.χ. τάσεις εκδικητικότητας, ζηλοφθονίας, ανταγωνισμού. Η συνηθέστερη επίσης κλασσική περίπτωση υπέρτασης είναι της τρίτης ηλικίας σε άτομα που από την φύση τους τείνουν προς την ξηρότητα (η ενέργεια των νεφρών ελαττώνεται, η ελαστικότητα των τοιχωμάτων των αγγείων χάνεται κτλ). Λόγω αυτής της επικράτησης της ξηρότητας διευκολύνεται και το φούντωμα της φωτιάς (όπως τα ξερά κλαδιά ανάβουν πιο εύκολα).

Ένας άλλος παράγοντας είναι η μυϊκή ένταση. Αυτή πάλι συνδέεται με την φωτιά του Ήπατος που μπορεί να προέλθει από εξωγενείς παράγοντες ή συναισθηματικούς και νοητικούς παράγοντες.

Πολλές φορές η φωτιά αυτή είναι και έμφυτη (το άτομο την έχει στην ιδιοσυγκρασία του).

Άρα εδώ μιλάμε για μια διάγνωση υπέρτασης που μπορεί να είναι  η υπερβολή του στοιχείου φωτιά το οποίο θέλουμε να κατευνάσουμε.

Πώς; Με το Τσι Κόνγκ μαθαίνουμε πώς να ηρεμούμε και να κατευθύνουμε με τον νου μας την ενέργεια Τσι στο σώμα. Με το Τάι τσι τσουάν κάνουμε ακριβώς το ίδιο αλλά με λίγο πιο δυναμικό τρόπο και περισσότερη κινητικότητα (απλά εδώ μπαίνει και το στοιχείο της πολεμικής τέχνης που είναι κάτι που μπορεί να βοηθήσει πολύ το πνεύμα – π.χ. την συγκέντρωση).

Ένας απλός τρόπος  π.χ. να κατευνάσουμε την εσωτερική ένταση που μπορεί να δημιουργήσει υπέρταση (αν ο λόγος είναι το στρες) είναι να στείλουμε την προσοχή μας κάτω στα πέλματα σε ένα σημείο που ονομάζεται yongchuan.

Το σώμα μας σύμφωνα με την Κινέζικη Ιατρική είναι γεμάτο από ενεργειακά σημεία τα οποία λειτουργούν ως «πόρτες» για την πρόσβαση στα εσωτερικά μας όργανα. Τα σημεία αυτά βρίσκονται πάνω στα ονομαζόμενα κανάλια η «μεσημβρινούς» του Κινέζικου Βελονισμού.

Το τσι κόνγκ και το τάι τσι τσουάν  ενεργοποιούν αυτά τα σημεία μέσω διαφόρων κινήσεων, στάσεων και οραματισμού και βοηθούν να «περάσει» το τσι μέσα από αυτά και να εξισορροπήσει την υπάρχουσα ανισορροπία του γιν και του γιάνκ.

Αν η ενέργεια μας έχει υπερβολή και άνοδο (π.χ. πονοκέφαλος, ένταση στο κεφάλι, ώμους κτλ.) τότε μπορούμε μέσω ασκήσεων τσι κόνγκ ή ται τσι να μάθουμε πώς να την στέλνουμε προς τα κάτω. Είτε στην κοιλιακή χώρα (κάτω νταντιέν) ή στα πέλματα όπως ανέφερα πριν. Ή να κάνουμε μάλαξη σε ειδικά βελονιστικά σημεία που βοηθούν τον πονοκέφαλο.

Το κάθε μας όργανο στην Κινέζικη παραδοσιακή Ιατρική θα έχει είτε ανεπάρκεια ενέργειας είτε υπερβολή.

Η δουλειά του τσι κόνγκ ή του Κινέζου θεραπευτή είναι να δώσει ενέργεια εκεί που δεν υπάρχει ή να αποβάλει εκεί που υπάρχει υπερβολή. Αυτό μπορεί να το πετύχει μέσω του βελονισμού αλλά και με ειδικά βότανα.

Εκτός αυτής της θεραπείας όμως συνιστάται και η άσκηση του τσι κόνγκ ή και τάι τσι τσουάν οι οποίες συμπληρώνουν την θεραπεία και βοηθούν τον ασκούμενο να πάρει στα χέρια του την υγεία του.

Σε γενικές γραμμές το τσι κόνγκ και το τάι τσι τσουάν είναι ευεργετικά  ως συμπληρωματικές θεραπείες όχι μόνο για την υπέρταση αλλά και για πολλές άλλες περιπτώσεις. Ακόμα και σε έναν υγιή άνθρωπο μπορεί να λειτουργήσει προληπτικά. Πρώτα απ’ όλα επειδή τον βοηθάει να συγκεντρωθεί στο σώμα του και να μάθει να «ακούει» εσωτερικά τι του συμβαίνει. Να ασκηθεί και να κινήσει μέσα του το μπλοκαρισμένο «τσι». Πολλές φορές αισθανόμαστε ότι κάτι δεν πάει καλά με το σώμα μας ενώ όλες οι εξετάσεις μας δείχνουν ότι είμαστε καλά. Συνήθως το σώμα μας (ειδικά αν είμαστε ευαίσθητοι στο να το ακούμε) μας προειδοποιεί. Κάνοντας τσι κόνγκ και τάι τσι  πολλά από τα συμπτώματα αυτά εξαλείφονται. Το σώμα επανακτά την ισορροπία του, όχι μόνο σωματικά αλλά και ψυχικά. Γιατί πολλές ασθένειες προέρχονται και από την ψυχή μας.

Η Παραδοσιακή Κινέζικη Ιατρική βλέπει τα όργανα ως λειτουργίες και όχι μόνο ως υλικά όργανα.

Π.χ.: Η καρδιά σύμφωνα με την Παραδοσιακή Κινέζικη Ιατρική είναι ο «Αυτοκράτορας».  Είναι ένα σύστημα ολόκληρο που αποκαλείται και η «θάλασσα του αίματος» καθώς με τον χτύπο της κινεί το αίμα, ελέγχει τα αγγεία, την εφίδρωση. Αυτή αντιλαμβάνεται και αναγνωρίζει όλα τα συναισθήματα, τα αναγνωρίζει και τα διαχειρίζεται. Επηρεάζεται αρνητικά από την υπερβολή,  την υπερκόπωση όπως το υπερβολικό άγχος και την υπερβολική ζέστη.

Το τσι κόνγκ ευεργετεί την καρδιά λόγω της ήρεμης ήπιας αργής  κίνησης, του ανοίγματος της αναπνοής καθώς πολλές από τις ασκήσεις περιλαμβάνουν ήπια ανοίγματα του θώρακα και περιστροφές που κάνουν απαλό μασάζ στην περιοχή της καρδιάς. Η κυκλοφορία του αίματος βελτιώνεται και το νευρικό σύστημα ηρεμεί.

Υπάρχουν δυναμικά και στατικά συστήματα τσι κόνγκ. Κάποια εκπαιδεύουν τον ασκούμενο να συγκεντρωθεί και να καθοδηγήσει εσωτερικά την ενέργεια με τέτοιον τρόπο ώστε να βοηθήσει τα  ίδια του τα όργανα ή να εξισορροπήσει τυχόν ανισορροπίες τους. Πάντα είναι σημαντική η καθοδήγηση ενός έμπειρου δασκάλου. Δεν συστήνεται να ακολουθείς ασκήσεις τσι κόνγκ από το ίντερνετ χωρίς καθοδήγηση.

Το τάι τσι τσουάν  ευεργετεί την καρδιά επειδή είναι αργό και ήρεμο αλλά επίσης επειδή  έχει δημιουργικότητα, συναναστροφή και με άλλους ανθρώπους και η αίσθηση της ομάδας που ασκείται μαζί δίνει καλύτερα αποτελέσματα και στην ψυχολογία . Και οι δύο αυτές τέχνες έχουν καλύτερα αποτελέσματα όταν ασκούνται ομαδικά. Το ται τσι τσουάν βοηθάει επίσης και στην καλύτερη ισορροπία, ενδυνάμωση του μυϊκού συστήματος και ευλυγισίας, την  ηρεμία της αναπνοής και  βελτίωση της καρδιακής λειτουργίας.

Ο σκοπός τους είναι να βελτιώσουν την υγεία όλου του οργανισμού, να επαναφέρουν την  εσωτερική ισορροπία με  συγχρονισμένη άσκηση νου και σώματος.

Έχουν γίνει αρκετές έρευνες για το πώς βοηθάει το τάι τσι και το τσι κόνγκ την υπέρταση σε ανθρώπους διαφόρων ηλικιών και εθνικοτήτων και πάντα τα αποτελέσματα ήταν πολύ θετικά.

________________________________
* Στη φωτογραφία η Λυδία Τυλλιανάκη
Βιογραφικό: https://www.taichi.gr/arxiki-selida/teachers/