Του Θεόδωρου Καραπαναγιωτίδη MD, PhD, FESO
Αναπληρωτή Καθηγητή Νευρολογίας, Β’ Νευρολογική Κλινική Ιατρικής Σχολής, Σχολή Επιστημών Υγείας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ
Τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια (ΑΕΕ) αποτελούν οξείες παθήσεις του εγκεφάλου που οφείλονται σε αγγειακή δυσλειτουργία αυτού. Τα ΑΕΕ συνιστούν μία ετερογενή ομάδα παθήσεων που προκαλούνται είτε από απόφραξη των εγκεφαλικών αγγείων (ισχαιμικά ΑΕΕ-ΙΑΕΕ σε ποσοστό 80%) είτε από ρήξη αυτών (αιμορραγικά ΑΕΕ σε ποσοστό 20%) με επακόλουθο βλάβη του εγκεφαλικού παρεγχύματος και στις δύο περιπτώσεις. Aποτελούν την 2η αιτία θανάτου παγκοσμίως (πηγή: WHO, Global Burden of Disease in 2002, December 2003-revised February 2004) και την 3η αιτία θανάτου στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) πίσω από τα κακοήθη νεοπλάσματα και τη στεφανιαία νόσο (πηγή: Eurostat 2010, http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui).
Ειδικότερα στην Ελλάδα, τα ΑΕΕ αποτελούν τη 2η αιτία θανάτου με 67,8 θανάτους/100.000 πληθυσμού έναντι 149/100.000 για τα κακοήθη νεοπλάσματα και 62,1/100.000 για τη στεφανιαία νόσο (πηγή: Eurostat 2010, http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui). Επίσης στην Ελλάδα η θνησιμότητα από ΑΕΕ υπερβαίνει τον αντίστοιχο μέσο όρο της ΕΕ κατά 38% ενώ είναι υπερδιπλάσιος από άλλες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου όπως η Γαλλία, η Ιταλία και η Ισπανία (πηγή: Eurostat 2010, http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui).
Σύμφωνα με πρόσφατη επιδημιολογική μελέτη που διεξήχθη στην περιοχή του Έβρου, η επίπτωση των ΑΕΕ (νέα περιστατικά/100.000 πληθυσμού/έτος) κυμαίνεται περίπου στα 550. Ετησίως, τα εξιτήρια από ελληνικά νοσοκομεία με τη διάγνωση ΑΕΕ υπερβαίνουν τα 400/100.000 πληθυσμού (πηγή: WHO/Europe, European HFA Database).
Πέραν όμως της αυξημένης θνησιμότητας, τα ΑΕΕ αποτελούν την πρώτη αιτία αναπηρίας στην Ευρώπη και τη Β. Αμερική. Μετά από τέτοια επεισόδια, τουλάχιστον το 50% των ασθενών θα παραμείνουν μερικώς εξαρτημένοι από τρίτα πρόσωπα για την εξυπηρέτηση των καθημερινών τους αναγκών, ενώ περί το 20% θα παραμείνουν τελείως εξαρτημένοι.
Συνεπώς, με μετριοπαθείς υπολογισμούς, άνω των 55.000 Ελλήνων προσβάλλονται ετησίως από ΑΕΕ, εκ των οποίων περί τους 10.000 θα καταλήξουν, 10.000-12.000 θα υποστούν βαρειά αναπηρία ενώ συνολικά >25.000 θα εμφανίσουν κάποιο βαθμό αναπηρίας που θα παρακωλύει τις καθημερινές τους δραστηριότητες/επάνοδο στην εργασία τους.
Κρίσιμο στοιχείο στην αντιμετώπιση των ΑΕΕ αποτελεί η έγκαιρη αναγνώριση και η άμεση αντιμετώπισή τους. Συμπτώματα όπως αδυναμία στο χέρι ή στο πόδι (Χέρι), δυσκολία στην ομιλία (Ομιλία), ασυμμετρία ή στράβωμα στο πρόσωπο/στόμα (Πρόσωπο) αποτελούν συνήθεις εκδηλώσεις των εγκεφαλικών και θα πρέπει να οδηγούν άμεσα στον πλησιέστερο νευρολόγο/νοσοκομείο (Ασθενοφόρο). Τα παραπάνω συνοψίζονται για λόγους απομνημόνευσης στο σύνθημα «ΧΟΠΑ-ΧΟΠΑ». Μπορείτε να παρακολουθήσετε το σχετικό διασκεδαστικό αλλά εκπαιδευτικό spot-video της Ελληνικής Νευρολογικής Εταιρείας και της Ελληνικής Εταιρείας Αγγειακών Εγκεφαλικών Επεισοδίων στο σύνδεσμο: https://www.youtube.com/watch?v=iHCZ04GmXkk.
Ο γιατρός που έχει εκπαιδευθεί ώστε να αναγνωρίζει όλα τα είδη των εγκεφαλικών επεισοδίων είναι ο νευρολόγος. Ο νευρολόγος σε συνεργασία με γιατρούς άλλων ειδικοτήτων όπως ο νευροχειρουργός, ο επεμβατικός νευροακτινολόγος, ο παθολόγος, και ο καρδιολόγος θα καταρτίσουν το κατάλληλο θεραπευτικό σχήμα. Πλέον οι γιατροί έχουν στη διάθεση τους φάρμακα που διαλύουν τους θρόμβους και αποκαθιστούν τη ροή του αίματος στον εγκέφαλο καθώς και επεμβατικές τεχνικές (μηχανική θρομβεκτομή) αφαίρεσης των θρόμβων από τις αποφραγμένες αρτηρίες ή αποκατάστασης/αποκλεισμού των παθολογικών περιοχών των αρτηριών που έχουν αιμορραγήσει (εμβολισμός και χειρουργική αποκατάσταση ανευρυσμάτων και αγγειακών δυσπλασιών). Απαραίτητη προϋπόθεση όμως για να έχουν όλες οι θεραπευτικές τεχνικές το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα είναι η το ταχύτερο δυνατό προσέλευση του ασθενούς στο κατάλληλο κέντρο: στη Νευρολογία των εγκεφαλικών είθισται να λέμε πως «ο χρόνος είναι εγκέφαλος».
Δυστυχώς, την τελευταία διετία λόγω της πανδημίας του νέου κορονοϊού διαπιστώθηκε σημαντική καθυστέρηση ή και απροθυμία πολλών ανθρώπων με συμπτώματα εγκεφαλικού να αποτανθούν στις δομές υγείας από φόβο μήπως εκτεθούν στη λοίμωξη. Σύμφωνα με μελέτη που εκπονήθηκε από Πανεπιστημιακές Νευρολογικές Κλινικές της Θεσσαλονίκης της Αθήνας και των Ιωαννίνων, ο αριθμός των εισαγωγών για αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια μειώθηκε τουλάχιστον κατά 50% κατά τη διάρκεια των κυμάτων της πανδημίας στην Ελλάδα. Το φαινόμενο αυτό είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό. Πρέπει να καταστεί σαφές ότι ο κίνδυνος θανάτου και αναπηρίας από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο που δεν διαγιγνώσκεται και αντιμετωπίζεται έγκαιρα είναι μεγάλος και ότι τα εγκεφαλικά επεισόδια είναι ιατρικώς επείγουσες καταστάσεις που δεν μπορούν να περιμένουν ούτε και να τεθούν σε δεύτερη μοίρα υπό το κράτος οποιουδήποτε δικαιολογημένου ή (συχνότερα) αδικαιολόγητου φόβου για τη νόσο COVID-19.
Σύνδεσμος σε βίντεο: https://www.youtube.com/watch?v=iHCZ04GmXkk
Βιογραφικό: https://hypertensionwatch.com/2021/10/26/karapanagiotidis-theodoros/
Φωτογραφία / Photo by National Cancer Institute on Unsplash
