Ο ρόλος των νεφρών στην ισορροπία νερού, την οξεοβασική ισορροπία και η παραγωγή ορμονών όπως ερυθροποιητίνη, ρενίνη αλλά και η βιταμίνη D
Ο Κώστας Μαυροματίδης, Δ/ντής ΜΧΑ «Δημοκρίτειο», Κομοτηνή
Του Μαυροματίδη Κώστα, Δ/ντή ΜΧΑ «Δημοκρίτειο», Κομοτηνή
Ο νεφρός :
- Είναι υπεύθυνος για την απομάκρυνση από τον οργανισμό των τοξικών και βλαβερών ουσιών που παράγονται καθημερινά. Μεταξύ αυτών των ουσιών είναι η γνωστή σε όλους μας ουρία, η κρεατινίνη, το ουρικό οξύ και άλλες πολλές που γνωρίζουμε τη φύση τους ή και που δεν την γνωρίζουμε.
- Είναι υπεύθυνος για τη ρύθμιση της ισορροπίας του νερού. Δηλαδή ρυθμίζει το πόσο νερό θα κρατήσει ο οργανισμός και το πόσο θα αποβάλλει, έτσι ώστε ούτε αφυδατωμένος να είναι, αλλά ούτε και με οιδήματα.
- Ρυθμίζει την οξεοβασική ισορροπία σε πολύ μεγάλο βαθμό (από αυτόν αποβάλλονται τα οξέα και οι βάσεις που παράγονται καθημερινά και πλεονάζουν στον οργανισμό μας). Η λειτουργία αυτή είναι πολύ σημαντική, αφού αν ξεφύγει η ισορροπία από ορισμένα στενά όρια, τότε τίποτε πλέον δεν λειτουργεί φυσιολογικά (όλα τα κύτταρα του οργανισμού λειτουργούν σε συγκεκριμένο περιβάλλον οξύτητας).
- Παράγει ορμόνες, όπως την ερυθροποιητίνη, την ρενίνη και άλλες, αλλά και την βιταμίνη D.
Ερυθροποιητίνη
Παράγεται από τους νεφρούς και έχει σα στόχο της τη διέγερση του μυελού των οστών για παραγωγή ερυθρών αιμοσφαιρίων (αίματος). Αυτό σημαίνει ότι η είναι υπεύθυνη για την παραγωγή αίματος και άρα αν λείπει ο άρρωστος θα έχει αναιμία και όλα τα επακόλουθά της (εύκολη κούραση, ανορεξία, μειωμένη διάθεση για sex, ταχύπνοια, μη ανοχή στο κρύο κ.ά).
Σημειώνεται ότι η αναιμία της νεφρικής ανεπάρκειας είναι πιθανότατα η σημαντικότερη επιπλοκή της. Αυτό συμβαίνει επειδή η αιμοσφαιρίνη έχει ως σκοπό της τη μεταφορά οξυγόνου στα κύτταρα και τη μεταφορά από αυτά διοξειδίου του άνθρακα στους πνεύμονες (για αποβολή) και άλλων άχρηστων στοιχείων του μεταβολισμού τους.
Η ερυθροποιητίνη έγινε δυνατό να παραχθεί το 1980 και εφαρμόστηκε σε αρρώστους για θεραπευτικούς σκοπούς ευρύτατα από το 1987. Παράγεται από ανασυνδυασμό του DNA ανθρώπων. Χορηγείται στους νεφροπαθείς με ενέσεις στο δέρμα (υποδόρια) ή και στη φλέβα (ενδοφλέβια) στο τέλος της αιμοκάθαρσης.
Ορισμένοι άρρωστοι δεν απαντούν καλά στη δόση ερυθροποιητίνης που τους χορηγείται. Αυτοί συνήθως έχουν λοιμώξεις, δεν κάνουν καλή κάθαρση, δεν έχουν ικανοποιητικά επίπεδα σιδήρου στον οργανισμό τους ή έχουν τη νεφρική οστική νόσο. Σε κάθε περίπτωση υπάρχουν τρόποι να δοθεί τελικά λύση και να υπάρξει απάντηση στη χορηγούμενη δόση ερυθροποιητίνης.
Η χρήση της ερυθροποιητίνης έχει ορισμένες παρενέργειες, όπως ότι μπορεί να αυξήσει την αρτηριακή πίεση του αρρώστου ή να απορυθμίσει την πίεση ρυθμισμένων ατόμων. Μπορεί ακόμη να αυξήσει λίγο το κάλιο στο αίμα.
Ρενίνη
Η ρενίνη είναι μία ορμόνη που παράγεται μεταξύ άλλων και στους νεφρούς και ευθύνεται για τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης. Από την παρουσία της εξαρτάται η παραγωγή και άλλων ορμονών, όπως της αγγειοτασίνης ΙΙ και της αλδοστερόνης. Η πρώτη είναι η πλέον αγγειοσυσπαστική ουσία του οργανισμού, ενώ η δεύτερη είναι πολύ σημαντική στη ρύθμιση του ισοζυγίου του νατρίου και του νερού.
Βιταμίνη D
Στο νεφρό γίνεται μία τελική αντίδραση (25 υδροξυλίωση) από την οποία παράγεται το τελικό δραστικό μόριο της βιταμίνης D (προηγείται το ήπαρ στο οποίο επίσης γίνεται μία άλλη αντίδραση, η 1 υδροξυλίωση). Έτσι αν δεν υπάρχει φυσιολογικός νεφρός, δε σχηματίζεται το δραστικό μόριο της βιταμίνης D (παράγεται ένα λιγότερο δραστικό) και έτσι αρχίζουν οι επιπτώσεις της έλλειψής της (χαμηλό ασβέστιο και αυξημένος φωσφόρος ορού, κακή επασβέστωση των οστών). Η βιταμίνη D μεταξύ άλλων είναι υπεύθυνη για την απορρόφηση του ασβεστίου από το έντερο και για την τοποθέτησή του στα κόκαλα (από αυτήν εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό η επασβέστωση των κόκαλων).
Σε νεφρική ανεπάρκεια λόγω της μείωσης του ασβεστίου του ορού (εξαιτίας της αύξησης του φωσφόρου, που το παίρνουμε με τις τροφές και δεν έχουμε τη δυνατότητα να τον αποβάλλουμε με τους νεφρούς μας, οι οποίοι είναι πλέον ανεπαρκείς), διεγείρεται η παραγωγή της παραθορμόνης από τους παραθυρεοειδείς αδένες που βρίσκονται στο λαιμό (πάνω στο θυρεοειδή αδένα), η οποία έχει ως σκοπό της την αύξηση του ασβεστίου του ορού (στους νεφροπαθείς το παίρνει από τα κόκαλα). Η δράση αυτή της παραθορμόνης καταστρέφει τα κόκαλα και παράλληλα δεν απαλλάσσει τον οργανισμό από το χαμηλό ασβέστιο του ορού (φαύλος κύκλος). Τελικά φτάνουμε να έχουμε υπερπαραθυρεοειδισμό και χρειαζόμαστε χειρουργικές επεμβάσεις (παραθυρεοειδεκτομές).
Ο υπερπαραθυρεοειδισμός αρχίζει όταν η κρεατινίνη του ορού είναι 2-3 mg/dl, δηλαδή πολύ νωρίς στην πορεία της νεφρικής ανεπάρκειας. Αυτό σημαίνει ότι πολύ έγκαιρα πρέπει να παρακολουθούμε τα επίπεδα του ασβεστίου και φωσφόρου του ορού για να παρέμβουμε.
Το πρόβλημα του υπερπαραθυρεοειδισμού λύνεται (περιορίζεται) όταν ο άρρωστος προσέχει τη δίαιτά του (τρώγοντας κυρίως λιγότερα γαλακτοκομικά προϊόντα, ξηρούς καρπούς, αυγά και κρεατικά), έτσι ώστε να μην αυξάνεται ο φώσφορος του ορού του (εκτός των άλλων ο υψηλός φώσφορος πιθανολογείται ότι ευθύνεται και για τον κνησμό που έχουν οι νεφροπαθείς). Η δίαιτα αυτή επιβάλλεται επειδή ο υψηλός φώσφορος ευθύνεται για μείωση του ασβεστίου του ορού, γεγονός που σημαίνει ότι τότε θα διεγερθεί η παραγωγή παραθορμόνης και άρα θα οδηγηθούμε σε υπερπαραθυρεοειδισμό. Εκτός όμως από τη δίαιτα ο νεφροπαθής είναι απαραίτητο να παίρνει τα δεσμευτικά του φωσφόρου (pepsamar, alucap, titralac, calcioral, renalgal, fosrenol, renvela, velphoro κ.α.) στη σωστή δόση (την ορίζει ο γιατρός) και στο σωστό χρόνο (στο μέσο των γευμάτων), έτσι ώστε να μειωθεί όσο γίνεται περισσότερο η ποσότητα φωσφόρου που θα απορροφηθεί από το έντερο και θα φτάσει στο αίμα. Σημειώνεται ότι ο φώσφορος δεν μπορεί να φύγει σε μεγάλες ποσότητες από το φίλτρο με την αιμοκάθαρση.
Ο υπερπαραθυρεοειδισμός αντιμετωπίζεται με διάφορους τρόπους.
Πρώτα απ’ όλα με εντατικοποίηση των μέτρων κατά της αύξησης του φωσφόρου στον ορό (μείωση πρόσληψης με τις τροφές, αύξηση της δέσμευσης με τα δεσμευτικά του και εντατικοποίηση της κάθαρσης).
Δεύτερον με χορήγηση βιταμίνης D (εμποδίζει και θεραπεύει περιπτώσεις υπερπαραθυρεοειδισμού).
Τρίτον με παραθυρεοειδεκτομή (αφαίρεση όλων των παραθυρεοειδών, πλην ενός μικρού τμήματος ενός από αυτούς, τον οποίο και αφήνουμε στη θέση του αφού τον σημαδέψουμε με μεταλλικό κλιπ ή και τον μετεμφυτεύουμε αλλού [δελτοειδής μυς ή κοιλιακό τοίχωμα]).
Βιογραφικό: https://hypertensionwatch.com/2022/02/11/mayromatidis-kostas/
Φωτογραφία / Photo by Robina Weermeijer on Unsplash
Διαβάστε επίσης:
1- https://hypertensionwatch.com/2022/02/11/parakoloythisi-asthenoys-poy-pairni-dioytritika/
2- https://hypertensionwatch.com/2022/02/23/i-artiriaki-piesi-me-apla-logia/
3- https://hypertensionwatch.com/2021/10/03/i-arrythmisti-ypertasi-kataligei-se-kardiaki-aneparkeia/
4- https://hypertensionwatch.com/2021/09/29/i-ypertasi-skotonei-tin-kardia/
5- https://hypertensionwatch.com/2021/10/06/i-dysfagia-stin-triti-ilikia/
6- https://hypertensionwatch.com/2022/03/29/vasiko-ergaleio-diagnosis-i-metrisi-piesis-ektos-iatreiou/
Επιστροφή στην πρώτη σελίδα
